Ik heb zelf in de jaren 90 eens een vrijstaat uitgeroepen. Ik snap deze mensen heel goed. Wel vervelend dat ze blijkbaar rechts-extremistisch zijn. Ik stem altijd links en “mijn vrijstaat” ging vooral over vrijheid en gelijkheid, niet over individualisme. Wat me vooral kwaad maakt in deze rapportage is dat iedereen spreekt over verplichtingen alsof het een natuurverschijnsel is. Onze natuurlijke staat is die van een zoogdier in een natuurlijke omgeving zonder (sociale) constructies. Niemand heeft gevraagd geboren te worden. Regels en wetten zijn uiteraard nodig om een overbevolkte wereld in goede banen te leiden, maar controleer wel even vooraf of een persoon aan die regels en wetten wil en kan voldoen voordat je het door hun strot boort. Feit dat deze beweging bestaat geeft m.i al aan dat het systeem faalt op een heel primair en basaal niveau.
Dat zou heel slecht voor je uitpakken in de tijd van jagers en verzamelaars. Als je alleen bent heb je een veel grotere kans om door een roofdier of andere stam omgebracht te worden.
Mensen zijn sociale dieren die in troepen leven. Net zoals andere apen, maar bijvoorbeeld ook dolfijnen en paarden (en natuurlijk nog veel meer dieren). De maatschappij is een moderne uitdrukking van dat oerinstinct.
Je kunt zeker je vraagtekens zetten bij sommige elementen ervan. Bijvoorbeeld grondbezit of het bestaan van natiestaten. Tegelijkertijd is er ook gewoon de realiteit dat we met heel veel mensen op een planeet zijn met een eindige hoeveelheid ruimte, waarvan ook nog eens een heel groot deel niet geschikt is voor mensen. Daar komt nog bij dat de delen die wel geschikt zijn gedeeld worden met andere dieren, iets wat we op dit moment heel slecht doen, waardoor we de autonomie van andere dieren met voeten treden.
Ik ben blij dat de soort mens min of meer in staat is gezamenlijk te coördineren om dit soort problemen op te lossen via geweldloze communicatie. Denk aan wetten en regels. Het gevolg is wel dat je vaak te maken hebt met regels die jij nooit gekozen hebt. Heel veel (de meeste?) bestaan al van voor je geboren was. Echter is dit niet heel anders dan de ongeschreven regels van je stam 100.000 jaar geleden.
Kortom, een autonoom mens dat buiten enige sociale constructen staat heeft nooit bestaan. Er zullen vast altijd mensen zijn geweest die het geprobeerd hebben, maar de overgrote meerderheid van mensen leeft van nature samen en zal dus enige autonomie op moeten geven om deel te kunnen nemen aan dat samenleven. Je krijgt er gelukkig heel veel voor terug. Mijns inziens meer dan de som van de opgegeven stukjes autonomie.
Voor zover we weten leefden mensen in hun voorouderlijke omgeving in groepen van maximaal 150 personen. ALs de groep groter werd, splitsten ze zich. Net als in kuddes van andere zoogdieren. De reden dat we in grotere groepen kunnen leven als mens heeft te maken met het feit dat we in staat zijn te geloven in eenzelfde doel. Maar (om Nederland als voorbeeld te nemen) 18 miljoen mensen in hetzelfde te laten geloven, en dan ook nog eens op alle gebieden in een steeds complexer wordende wereld, is onmogelijk. Waar het mij om gaat is dat dit niet is ingebouwd in het systeem. Of de opgegeven autonomie in verhouding staat tot dat wat je ervoor terugkrijgt is -lijkt mij- niet iets dat je objectief kunt bepalen maar alleen subjectief. En vervolgens kun je daar een statistische conclusie aan verbinden. Maar zoals ik elders al aangaf, dergelijke statistieken hebben extremen. De vraag is hoe je daar als samenleving mee omgaat. Zeg je “we zijn inclusief” of zeg je “iedereen moet met ons meedoen”. En met inclusief bedoel ik de oorspronkelijke betekenis van het woord, niet de neo-liberale interpretatie van “participatie”.
Verantwoordelijkheid werkt in mijn optiek 2 kanten op. Als iemand niet kan “meedoen” in een systeem kun je die verantwoordelijkheid naar mijn mening niet neerleggen bij die persoon. We overschatten in welke mate mensen in staat zijn zich te voegen naar een “norm(aal)”.
Ja, we leven nu met heel veel mensen samen. Misschien wel onnatuurlijk veel, al kom je dan in de discussie wat ‘natuurlijk’ is. Daar is echter nu niets aan te veranderen, dus zul je een manier voor moeten vinden om mee om te gaan. Dat is niet anders dan 100.000 jaar geleden. Verschillende stammen hadden ook met elkaar te maken moesten met elkaar omgaan. Niet in dezelfde mate als nu, maar we zijn nu met veel meer.
Volgens mij is er best veel ruimte om buiten de norm te leven. Misschien niet in een druk bevolkt gedeelte als Nederland, maar wel verderop. Je kunt naar een leegstaand dorp in Spanje gaan of als Rus een gratis stuk grond ik oost Siberië krijgen.
Dat het hier niet kan is gewoon een uitkomst van de geschiedenis. Kan je oneerlijk vinden, maar dat is nu eenmaal het lot van elk dier op aarde.
“There is a difference between the fact that the universe is inherently unfair, and people making it so” — John Scalzi
Het ontwijken van verantwoordelijkheid is een principieel probleem. Waar trek je de grens? Het is immers ook nu eenmaal de uitkomst van de geschiedenis dat we opgezadeld zijn met klimaatproblematiek bijvoorbeeld. Dus hoeven we daar dan ook niks aan te doen? Je zou zelfs kunnen beargumenteren dat de aardbevingen in groningen of de toeslagenaffaire een resultaat zijn van de uitkomst van de geschiedenis. Pech? Het gevaar van jouw manier van denken is dat je daarmee alles -arbitrair- kunt wegwuiven als “het is nou eenmaal zo”. Dat is je goed recht natuurlijk, maar ik kan daar niet mee leven. Sorry.
Het standpunt “iedereen moet de wereld maar zien zoals ik” en “mensen moeten zich maar aanpassen” is in mijn ogen absurd, autoritair en onrealistisch.
Dat zeg ik helemaal niet.
Jij neemt de stelling dat je wilt dat mensen absoluut autonoom moeten kunnen zijn. Ik leg uit dat dat 1) nooit in de geschiedenis echt heeft bestaan en 2) dat dat op dit moment geen optie is omdat er een maatschappij is ontstaan waar je simpelweg niet omheen kan.
Jij legt helemaal niet uit hoe je die situatie zou willen veranderen. Gewoonweg roepen dat je autonoom bent slaat nergens op. Dat negeert de realiteit dat je niet alleen op de aarde bent.
En ik zeg dát allemaal niet. Wat ik zeg is dat je niet kunt verwachten dat iedereen ‘mee kan doen’ of ‘kan voldoen aan een norm’ en dat je die mensen daar niet verantwoordelijk voor kunt houden. Dat negeert de realiteit dat we allemaal anders zijn. Het gaat (mij) niet om autonomie maar om inclusie. Als je als maatschappij mensen uitsluit is het -in mijn ogen- niet zo raar als sommigen daarvan autonomie nastreven.